Overhandiging verkennend vooronderzoek duurzame kottervisserij

Dinsdag 23 juli overhandigde Auke Hoefnagel, AA directeur Flynth, Urk en sectorleider Visserij, het resultaat van het Verkennend vooronderzoek duurzame kottervisserij aan Nathanaël Middelkoop, wethouder Economie, waaronder visserij, van de gemeente Urk.

 

Verkennend vooronderzoek duurzame kottervisserij

De Nederlandse kottervisserij verkeerd in zwaar weer. Daarom hebben de gemeente Urk en Flynth uit hoofde van maatschappelijke verantwoordelijkheid het initiatief genomen tot een verkennend vooronderzoek. Het doel van het onderzoek is inzicht te krijgen in mogelijke scenario’s voor visserijondernemers om tot nieuwe, duurzame en bestendige verdienmodellen te komen.

Onderzoekaanpak

Het onderzoek is in drie stappen uitgevoerd. Als eerste is onderzocht hoe vanuit de sector naar buiten wordt gekeken (van binnen naar buiten), vervolgens hoe van buiten naar de sector wordt gekeken (van buiten naar binnen). Daarna is via de backcastingmethode nagedacht over de gewenste positie van de huidige (visserij)ondernemers in 2040 en welke stappen nu ondernomen moeten worden om dat te realiseren (vanuit de toekomst naar nu). Daarmee wordt het mogelijk buiten de huidige kaders te denken om tot nieuwe en vernieuwende inzichten te komen.


Toekomstscenario’s

Voor het ontwikkelen van toekomstscenario’s is gebruik gemaakt van drie innovatieniveau ’s of horizonnen. 

Horizon 1: 

Incrementele innovatie: de visser/vakman verbetert stap voor stap de huidige activiteiten. 

Horizon 2: 

Echte innovatie: de ondernemer verbreedt zijn diensten/producten pakket. 

Horizon 3: 

Disruptieve innovatie: de ondernemer kiest voor een compleet andere benadering van markt en technologie door met een andere bril vanuit de toekomst terug te kijken. 

Conclusies

Samenvattend kan op basis van het onderzoek geconcludeerd woerden worden dat het innovatievermogen en de slag- en daadkracht in de kottervisserij beperkt is. 

Uit het onderzoek blijkt dat diverse transitiethema’s aan de sector aangereikt zijn. Visserijondernemers vinden het lastig om samen tot echte, mogelijk disruptieve, innovatie te komen. Een langere termijnvisie voor de sector en de individuele bedrijven is noodzakelijk. Deze ontbreekt echter vooralsnog.


Nederland heeft een vakkundige visserijsector, maar qua ondernemerschap, samenwerkingsvormen, organisatie en visievorming is nog veel te winnen. Er spelen heel veel korte termijn problemen, waardoor de sector niet structureel (langere termijn) sterker gemaakt kan worden. Voor de sector is het van groot belang tot langere termijn innovatie te komen, wil zij in 2040 nog bestaan. Disruptieve innovaties zijn daarvoor dringend nodig. 

Aanbevelingen

Vanuit het verkennend vooronderzoek worden de volgende aanbevelingen gedaan:

  1. Een focus op de ontwikkeling van ondernemerschap en toekomstig ondernemen in een nieuwe omgeving (windmolens op zee, afgeschermde gebieden etc.);
  2. De ontwikkeling van een vergaande organisatie- en innovatiestructuur, waarin structureel samengewerkt wordt door ondernemers (visserij innovatiecoöperatie);
  3. Het coöperatief opzetten en uitvoeren van een (wetenschappelijk gevalideerd) haalbaarheidsonderzoek naar het duurzaam en met lage footprint vissen op de Noordzee binnen windmolenparken. 

Om daarmee een einddoel te realiseren: coöperatief ondernemen op basis van de allround nauticus gedachte.

Stappenplan

Om de aanbevelingen te concretiseren en realiseren is een volgend stappenplan ontwikkeld.

Stappen Toelichting

Stap 1:
Bevorderen ondernemerschap

  • Organiseren draagvlak voor samenwerking onder vissers. 
  • Met (jongere) visserijondernemers werken aan een visie waarbij ondernemerschap en een gedeelde visie om samen te werken tot een coöperatief verband gaat leiden (voorbeelden in bijv. Schotland). 
  • Naar een hoger niveau brengen van toekomstgericht ondernemen en organisatie daarvan. 

Stap 2:  Samenwerken en organiseren
 


Samenwerken, organiseren en innoveren (2025) vanuit een gedeelde toekomstvisie voor de sector

  • Tot stand brengen van goed georganiseerde visserijbedrijven die bestaansrecht hebben. Die kunnen en willen anticiperen op in ieder geval voorzienbare maatschappelijke ontwikkelingen. 


Organiseren van een coöperatie in de visserij, met vissers nieuwe vormen van ondernemen in de visserij ontwikkelen en vandaaruit samenwerken met o.a. energie- en natuursector. Met als aandachtspunten:

  • Organisatie- en financieringsmodellen voor rendabel ondernemen op zee.
  • Inbreng (sanerings-)kapitaal en financiering vanuit o.a. de energiebedrijven, NZA,
  • Daarvoor is een trekker/regisseur nodig om het doel bij stap 4 te realiseren. De sector zelf lukt het niet.

Stap 3:  
Coöperatief onderzoeken
 


Op basis van voorgaande stappen het coöperatief opzetten van een haalbaarheidsonderzoek om tot een concreet transitieprogramma te komen
(2026-2030)

Ontwikkelen van nieuwe manieren om als allround nauticus   rendabel te kunnen ondernemen op zee.

 

Met onderzoekvragen als (niet uitputtend):

  • mag en hoe kan er op de Noordzee gevist worden, waarbij ook tussen windmolens (in een soort visbassin) mag en kan worden geopereerd zodat er semi-wilde vis geoogst kan worden. Net als zalmvangsten in fjorden.
  • vangsttechnologie: hoe wordt de vis duurzaam gevangen (robotica) 
  • gedrag van vis tussen de windmolens
  • is er dan wel vis tussen windmolens, met aandacht voor items als: 
    - tong/schol is trekvis, lukt dat in een afgebakend gebied
    - hoe wordt de vis van voedsel voorzien?
    - vergaring van technische informatie over effecten van o.a. waterstromen,
       werveling rond pijlers van de windmolens
  • evt. ziektes en andere problemen die kunnen optreden in een beperkt visgebied. En hoe gaat het met voortplanting
  • mogelijkheden tot onderhoudswerkzaamheden aan windmolens etc. (multipurpose)
  • wat kan data-fishing straks voor de vissers van nu  betekenen (gebruik maken van onderzoeksproject en resultaat Martin Pastoor et al).

Stap 4:
Het einddoel: Allround Nauticus
 


Ondernemen in coöperatief verband waarbij ook tussen windmolens kan worden gewerkt als Allround Nauticus (2030 en daarna)

  • Daadwerkelijk coöperatief duurzaam en rendabel ondernemen, waarbij ruimte tussen windmolens (weer) beschikbaar komt voor visserij of kweekactiviteiten.
  • Waarborgen van   voedselvoorzieningsfunctie van deze stukken Noordzee. Door deze nieuwe manier van vissen en oogsten, is er tijd om andere diensten te verlenen op de Noordzee.
  • Te denken valt aan een groep bedrijven in de kottersector, die dusdanig is georganiseerd dat zij zelf de “broek op kan houden” in de toekomst. 

Met verdienpijlers als:

  • technisch dienstverlener
  • data-visser
  • natuurbeheerder
  • oogster van (semi) wildvis

Rapportage vooronderzoek

Het volledige rapportage van het vooronderzoek om tot een toekomstvisie voor de visserijsector te komen vind u hieronder.


Rapportage vooronderzoek